ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΤΙΣ ΣΔΙΤ ΥΓΕΙΑΣ

Στην Ελλάδα ο άγγλος ασθενής

Οι διεθνώς αποτυχημένες συμπράξεις ιδιωτικού-δημόσιου τομέα στο χώρο της υγείας έρχονται να αποδεκατίσουν το δημόσιο νοσοκομείο και το ΕΣΥ και να εξαντλήσουν ό,τι έχει απομείνει μετά τα δομημένα ομόλογα στα ασφαλιστικά ταμεία.

Την ώρα που συντελείται η απαξίωση του ΕΣΥ και του δημόσιου νοσοκομείου έρχονται στο φως πολλά στοιχεία για τα τεράστια κέρδη των ιδιωτικών φορέων της υγείας. Το χειρότερο όμως είναι ότι τα κέρδη αυτά προέρχονται από έναν και κύριο τροφοδότη: το δημόσιο σύστημα υγείας και ασφάλισης. Οσα χρέη -λόγω κακοδιαχείρισης- και όσες ελλείψεις κι αν έχουν τα νοσοκομεία, όσες πλασματικές αναπηρικές συντάξεις κι αν πληρώνουν τα ασφαλιστικά ταμεία, δεν είναι τίποτα μπροστά στα υπέρογκα ποσά που εισπράττουν οι ιδιωτικές επενδύσεις στον χώρο της υγείας.

Από τη Σκύλλα...

Ο ιδιωτικός τομέας, είτε με τη μορφή των ΣΔΙΤ είτε με την αυτόνομη παρουσία του, πολλαπλασιάζει τα κέρδη του μετατρέποντας -με τις κυβερνητικές ευλογίες- το ΕΣΥ σε φτωχό συγγενή της περίθαλψης και σπρώχνοντας τα ταμεία ένα βήμα πριν από την κατάρρευση. Με φούρια στη Βουλή προσπάθησε ο υπουργός Υγείας να επιστρέψει τις πανάκριβες άδειες νοσοκομειακών μονάδων που έχουν περάσει με νόμο στο Δημόσιο πίσω στους αρχικούς «κλινικάρχες». Ευτυχώς, ύστερα από την πίεση βουλευτών που το πήραν χαμπάρι, η τροπολογία αποσύρθηκε. Για πόσο όμως;

Η πρόσφατη σχετική μελέτη της Hellastat είναι ενδεικτική για τα μεγάλα κέρδη στον χώρο της υγείας:
«Από ισχυρές τάσεις ανάπτυξης, συγκέντρωση της αγοράς σε μεγάλους ομίλους, υψηλές δαπάνες σε τεχνολογία και εξειδικευμένο προσωπικό και προσπάθεια εξειδίκευσης των παρεχόμενων υπηρεσιών χαρακτηρίζεται ο κλάδος των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας».

Η μελέτη αναλύει την τάση των ελληνικών αλλά και των διεθνών κεφαλαίων για επενδύσεις στην υγεία λόγω των ευνοϊκών προοπτικών του κλάδου. Στις προοπτικές αυτές περιλαμβάνει τα διαρθρωτικά προβλήματα του ΕΣΥ, τη σταδιακή γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση της έκθεσης των ατόμων σε επιβαρυντικές για την υγεία τους καταστάσεις, με αποτέλεσμα τη σταδιακή αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας, την υψηλή κερδοφορία που παρουσιάζουν οι εταιρείες του κλάδου και την επέκταση ιδιαίτερα σε χώρες της Βαλκανικής και της ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες εμφανίζουν και τις σημαντικότερες ελλείψεις σε υποδομές υγείας.

Το τι σημαίνει ιδιωτικοποίηση ασφάλειας και υγείας στις ΗΠΑ αλλά και στη Βρετανία το είδαμε σε προηγούμενο αφιέρωμα του «Ιού» (17/12/06) μέσα από τα λόγια των αμερικανών και βρετανών γιατρών που συμμετείχαν στο περσινό συνέδριο κοινωνικής υγείας στο «Χίλτον».

Στο φετινό συνέδριο, που έγινε το προηγούμενο τριήμερο, μια ομάδα ελλήνων επιστημόνων από το ΑΠΘ -Η. Κονδύλης, Λ. Αντωνοπούλου, Α. Μπένος και συνεργάτες- με δύο αποκαλυπτικά πόστερ που ανάρτησαν, ανέλυσαν τα πρώτα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη συγκριτική μελέτη στοιχείων μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής υγείας στην Ελλάδα.

Το πρώτο πόστερ αναλύει τη ροή χρηματοδότησης από τα ασφαλιστικά ταμεία προς τον ιδιωτικό τομέα υγείας στην Ελλάδα (2001-2003). Δείγμα, τα ασφαλιστικά ταμεία ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΤΕΒΕ, ΟΠΑΔ, τα οποία το 2003 προσέφεραν κάλυψη υγείας στο 85,1% του ασφαλιστικού πληθυσμού της χώρας (πίνακας 1). Το 57% αφορά πληρωμές προς ιδιωτικές κλινικές και διαγνωστικά κέντρα (πάνω από 495 εκατ. ευρώ ετησίως).

Τα παραπάνω ποσά δεν συμπεριλαμβάνουν πληρωμές των ασφαλιστικών ταμείων προς ιδιωτικές μαιευτικές κλινικές για κάλυψη εξόδων νοσηλείας των ασφαλισμένων τους σε περίπτωση φυσιολογικού τοκετού. Στις περιπτώσεις αυτές η σχετική κάλυψη της δαπάνης γίνεται με απευθείας απόδοση ενός προκαθορισμένου ποσού («βοήθημα τοκετού» κυμαινόμενο μεταξύ 185 και 1.000 ευρώ) στην ασφαλισμένη επίτοκο. Κατά την τριετία 2001-3 το καταβληθέν βοήθημα τοκετού των υπό μελέτη ασφαλιστικών ταμείων ξεπέρασε τα 136 εκατ. ευρώ.

Το 60% των τοκετών στην Ελλάδα λαμβάνει χώρα σε ιδιωτικές κλινικές, κατά συνέπεια η εκτιμώμενη ροή χρηματοδότησης από τα ασφαλιστικά ταμεία προς τις ιδιωτικές μαιευτικές κλινικές σε περίπτωση φυσιολογικού τοκετού, κατά την τριετία 2001-3, άγγιξε τα 27,3 εκατ. ευρώ κατά μέσον όρο ετησίως. Τα παραπάνω ποσά υποεκτιμούν την πραγματική ροή χρηματοδότησης από τα ασφαλιστικά ταμεία προς τον ιδιωτικό τομέα υγείας, καθώς δεν περιλαμβάνουν:

-Τις πληρωμές των ασφαλιστικών ταμείων προς τις ιδιωτικές μονάδες τεχνητού νεφρού, λόγω μη καταγραφής από τα ασφαλιστικά ταμεία των σχετικών δεδομένων.

-Τις πληρωμές του ΙΚΑ σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα για τα έτη 2001 και 2003 λόγω απροθυμίας της διοίκησης του ΙΚΑ να παραχωρήσει τα σχετικά δεδομένα.

-Στοιχεία για τα υπόλοιπα 31 ταμεία υγείας της χώρας, τα οποία και καλύπτουν το 14,9% του ασφαλιστικού πληθυσμού, επειδή δεν συμπεριλαμβάνονται στο δείγμα της μελέτης.

Τα συμπεράσματα των μελετητών είναι άκρως αποκαλυπτικά:

Κατά την τριετία 2001-3 οι πληρωμές των ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΤΕΒΕ, ΟΠΑΔ προς τους ιδιωτικούς φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας ξεπέρασαν το 1,56 δισ. ευρώ, ήτοι 520 εκατ. ευρώ ετησίως κατά μέσον όρο.

Τα ασφαλιστικά ταμεία δηλαδή -λόγω ελλείψεων του ΕΣΥ- αποτελούν την κύρια πηγή χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα υγείας, καθώς μόνο οι πληρωμές των τεσσάρων ασφαλιστικών ταμείων προς τις ιδιωτικές κλινικές, τα διαγνωστικά κέντρα και τα ιδιωτικά μαιευτήρια αντιπροσωπεύουν το 52-60% του εκτιμώμενου κύκλου εργασιών του ιδιωτικού τομέα υγείας της χώρας (ICAP 2002-4).

Αν η χρηματοδότηση αυτή χρησιμοποιούνταν για τη βελτίωση της υποδομής του δημόσιου τομέα, με τα ίδια ποσά θα μπορούσαν να χτιστούν τέσσερα νοσοκομεία τον χρόνο.

...στη Χάρυβδη

Το ήδη αποτυχημένο βρετανικό μοντέλο των PFI (ΣΔΙΤ), που κόστισε πολλαπλάσια στον βρετανικό κρατικό προϋπολογισμό και ταυτόχρονα οδήγησε στη συνολική υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, έρχεται στην Ελλάδα γεμίζοντας χαμόγελα τους επενδυτές. Πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν ότι η πειραματική χρησιμοποίηση των PFI (ΣΔΙΤ) ως μέσων επένδυσης στον νοσοκομειακό κλάδο κλείνει τον ιστορικό της κύκλο στη Βρετανία.

«Ακόμη και αν τα προγράμματα PFI πεθάνουν στη Βρετανία, φαίνεται ότι θα εξακολουθήσουν να ζουν πέρα από τις ακτές της. Η Βρετανία άλλη μία φορά θα αποδειχθεί επιτυχημένη στην εξαγωγή των αποτυχιών παρά των επιτυχιών της» (R. Α. Atun, Μ. McKee, «Is the private finance initiative dead?» BMJ 2005).

Και, όπως πάντα, η πρόθυμη νεοελληνική φιλελεύθερη πολιτική ετοιμάζεται να υιοθετήσει το αποτυχημένο βρετανικό μοντέλο υγείας, σπαταλώντας και τα τελευταία αποθέματα των ασφαλιστικών ταμείων. Στον πίνακα 2 συμπυκνώνεται το υπό υιοθέτησιν μοντέλο και ακριβώς δίπλα η εφαρμογή του μέχρι τώρα στην Ελλάδα (πίνακας 3). Υπενθυμίζουμε εδώ ότι οι ΣΔΙΤ είναι «μορφές συνεργασίας ενός δημόσιου φορέα με τον επιχειρηματικό κλάδο, με σκοπό τη χρηματοδότηση, κατασκευή, ανακαίνιση, διαχείριση ή συντήρηση υποδομών ή την παροχή υπηρεσιών». Βασικά τους χαρακτηριστικά κατά τους εμπνευστές τους είναι: η μεγάλη χρονική διάρκεια της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η μερική χρηματοδότηση του προγράμματος από τον ιδιωτικό τομέα, ο αυξημένος ρόλος του ιδιωτικού τομέα στα διάφορα στάδια του προγράμματος, η μεταβίβαση κινδύνων από το Δημόσιο στους ιδιώτες.

Στην Ελλάδα το υπουργείο Υγείας αξιοποιεί το βρετανικό μοντέλο με επιχειρήματα του τύπου:

-Ανάγκη για διαρκή εκσυγχρονισμό και επέκταση δομών δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης.

-Κατασκευή νέων νοσοκομείων με κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων.

-Κατασκευή νέων νοσοκομείων με χρήματα τα οποία δεν εμφανίζονται ως δημόσια οφειλή, καθώς η Eurostat δεν συμπεριλαμβάνει τις πληρωμές του Δημοσίου για την αποπληρωμή των προγραμμάτων ΣΔΙΤ στον υπολογισμό του δημόσιου χρέους.

-Αξιοποίηση στον δημόσιο τομέα της τεχνογνωσίας, της αυξημένης αποδοτικότητας και καινοτομίας του επιχειρηματικού κλάδου.

-Ολοκλήρωση και παράδοση νέων έργων εντός προϋπολογισμού και εντός προβλεπόμενων χρονικών ορίων.

-Ανάληψη από τους ιδιώτες κινδύνων που παραδοσιακά βαραίνουν τον δημόσιο τομέα.

-Ενσωμάτωση σχεδιαστικών και κατασκευαστικών καινοτομιών στις νέες νοσοκομειακές υποδομές.

Στην πραγματικότητα όμως οι ΣΔΙΤ ως νέες μορφές δανεισμού από τον ιδιωτικό τομέα δεν εισάγουν νέα χρήματα στα συστήματα υγείας και δεν αποτελούν νέα μορφή χρηματοδότησης αλλά νέα μορφή κυβερνητικού δανεισμού από τον ιδιωτικό τομέα. Στη Βρετανία το διάστημα 2004-8 οι συνολικές ετήσιες πληρωμές προς τις κατασκευαστικές κοινοπραξίες ξεπέρασαν τα 4,5 δισ. λίρες. Στον πίνακα 4 αποτυπώνεται το υψηλό κόστος κατασκευής των νοσοκομείων μέσω ΣΔΙΤ, σε σχέση με τα συμβατικά προγράμματα δημόσιων επενδύσεων.

Στον πίνακα 5 φαίνονται καθαρά τα υψηλότερα ποσά που δαπανώνται και στην περίπτωση των νέων νοσοκομείων ΣΔΙΤ στη Θεσσαλονίκη. Οι βρετανικές μελέτες αναδεικνύουν το υψηλό διοικητικό κόστος αυτών των προγραμμάτων αλλά και την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας στο όνομα των ΣΔΙΤ (πώληση ακινήτων σε πολύ χαμηλές τιμές ειδικά όταν αποτυχαίνει η επενδυτική προσπάθεια).

Ανάλογο παράδειγμα η περίπτωση της Μίκρας στη Θεσσαλονίκη, όπου ο δήμος διέθεσε έκταση 127 στρεμμάτων αξίας 50 εκατ. ευρώ για την ανέγερση των δύο νέων νοσοκομείων με ΣΔΙΤ. Το εν λόγω αγροτεμάχιο απέχει μόλις 100 μ. από τον αεροδιάδρομο, ενώ συνορεύει με ιδιωτική επιχείρηση κεραμοποιίας, η μετεγκατάσταση της οποίας θα επιβαρύνει το Δημόσιο.

Ηδη είδαν το φως της δημοσιότητας καταγγελίες σύμφωνα με τις οποίες η επιλογή του οικοπέδου έγινε με κριτήριο την ικανοποίηση του ιδιώτη επενδυτή, καθώς η πρόσοψη του εν λόγω οικοπέδου εφάπτεται, σε μήκος 560 μ., του οδικού άξονα Θεσσαλονίκης-Μηχανιώνας, δρόμου δηλαδή με μεγάλη εμπορική αξία. Η δημοτική κίνηση Ενότητα-Πρόοδος για τη Μίκρα καταγγέλλει ότι: «Το ξεπούλημα της δημοτικής περιουσίας τείνει να ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Ο δήμος μας, με πρωτοβουλίες της δημοτικής πλειοψηφίας, ανέλαβε εθελοντικά τον ρόλο του πειραματόζωου για την εφαρμογή των ΣΔΙΤ (Ν. 339/2005) σε έκταση πρωτοφανή για τον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης σε ολόκληρη την Ελλάδα. Σήμερα χαρίζονται ή ξεπουλιούνται σε ιδιώτες τα σημαντικότερα περιουσιακά στοιχεία του δήμου μας (κτήμα 127 στρεμμάτων στην Καρδία, κτήμα 192 στρεμμάτων στον Τρίλοφο), ενώ οι ιδιώτες βάζουν χέρι στην κατασκευή σχολικών κτιρίων (ανέγερση του Λυκείου Μίκρας στον Τρίλοφο με ΣΔΙΤ). Αύριο όλες οι λειτουργίες και υπηρεσίες του δήμου θα ιδιωτικοποιηθούν, εκτός αν οι κάτοικοι αυτού του δήμου βάλουν φραγμό».

Για τον λόγο αυτόν οργανώθηκε την περασμένη Δευτέρα εκδήλωση-συζήτηση στο ΚΑΠΗ Τριλόφου, με τη συμμετοχή πολλών κατοίκων, των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ Λ. Αμανατίδου και Τ. Κουράκη, των εκπροσώπων νομαρχιακών κινήσεων Σ. Πλωμαρίτη και Μ. Μπρεκάση και με ομιλητές τον κ. Α. Μπένο και τον κ. Θ. Ζδούκο, μέλη της ίδιας διεπιστημονικής ομάδας που παρουσίασε και τα πόστερ για την ιδιωτική υγεία στο συνέδριο.

Οι βρετανοί επιστήμονες απέδειξαν ότι ο ισχυρισμός του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών για την υπεροχή των προγραμμάτων ΣΔΙΤ βάσει του επιχειρήματος της μη υπέρβασης χρόνου-κόστους δεν στηρίζεται σε δημοσιευμένα δεδομένα ή αποδείξεις.

Για παράδειγμα, ενώ ο χρόνος κατασκευής των νέων νοσοκομειακών υποδομών συνήθως (όχι πάντα) κινείται εντός των προβλεπόμενων χρονικών ορίων, προηγούνται μακρόχρονες διαπραγματεύσεις οι οποίες πλέον έχουν εισαγάγει μια νέα μορφή καθυστερήσεων στην έναρξη κατασκευής, ολοκλήρωση και παράδοση των νέων νοσοκομειακών υποδομών, η οποία θα είχε αποφευχθεί αν είχε ακολουθηθεί ο συμβατικός τρόπος χρηματοδότησης μέσω του προγράμματος δημόσιων επενδύσεων. Οσο για το επιχείρημα ότι τα έργα παραδίδονται εντός του προϋπολογισμού τους, και πάλι το βρετανικό παράδειγμα αποκαλύπτει ότι η υπέρβαση στο κόστος είναι τρομακτική (πίνακας 6).

Στο επιχείρημα περί μεταφοράς κινδύνου από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα μέσω των ΣΔΙΤ οι βρετανοί ερευνητές καταλήγουν ότι οι τράπεζες και οι επενδυτές πάντα αναζητούν τρόπους για την προστασία του εισοδήματός τους από την αβεβαιότητα.

Οι κίνδυνοι που αναλαμβάνει ο ιδιώτης αφορούν μόνο το στάδιο κατασκευής, εξασφαλίζοντας έτσι ένα μονοπωλιακό κέρδος από τη στιγμή που θα χτιστεί το νοσοκομείο και μετά.

Η μεταφορά κινδύνου προϋποθέτει ποινές σε περίπτωση αθέτησης των συμφωνημένων, ποινές όμως που ουδέποτε εφαρμόζονται στη Βρετανία (σκεφθείτε τι θα γίνεται στην Ελλάδα!). Σε περίπτωση αποτυχίας ή χρεοκοπίας του ιδιώτη, αυτός που καλείται να διασώσει το πρόγραμμα είναι πάντα το Δημόσιο.

Παραδείγματα:

1 Στην Αυστραλία, όπου επίσης πειραματίστηκαν με ΣΔΙΤ, το 1996 είχε υπογραφεί συμβόλαιο ανάμεσα στην κυβέρνηση της πολιτείας της Βικτόρια και της κοινοπραξίας Australia Heath Care Ltd (AHC) για την κατασκευή νοσοκομείου 257 κλινών.

Η συμφωνία προέβλεπε την κατασκευή, ιδιοκτησία και λειτουργία του νέου νοσοκομείου από την ιδιωτική κοινοπραξία. Το 2000, ωστόσο, η AHC σημείωσε σημαντικές απώλειες της τάξεως των 79 εκατ. λιρών Αυστραλίας. Στις 31/10/2000 το La Trobe Regional Hospital εξαγοράστηκε από την τοπική κυβέρνηση της Βικτόρια, καθώς, σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας, η AHC λόγω των απωλειών της δεν ήταν σε θέση πλέον να εγγυηθεί την προβλεπόμενη και ασφαλή λειτουργία του νέου νοσοκομείου.

2 Στο Paddington Health Campus (London) η υιοθέτηση των PFI (ΣΔΙΤ) ακολουθήθηκε και στην περίπτωση της συγχώνευσης αρκετών παγκοσμίου επιπέδου πανεπιστημιακών νοσοκομείων και επανατοποθέτησής τους σε μια τοποθεσία στα δυτικά του Λονδίνου. Το 2000 το αδρό πλάνο εργασίας προέβλεπε κόστος 300 εκατ. λιρών και ολοκλήρωση της κατασκευής εντός του 2006. Οταν, τελικά, το πρόγραμμα κατέρρευσε, το συνολικό κόστος είχε φτάσει τα 894 εκατ. λίρες, με πρόβλεψη ολοκλήρωσης του έργου εντός του 2013. Το κόστος προετοιμασίας του αποτυχημένου αυτού προγράμματος, το οποίο εγκαταλείφθηκε, άγγιξε τα 15 εκατ. λίρες.

3 Στο North Durham: Παρά το γεγονός ότι κόστισε περί τα 143 εκατ. ευρώ, η δυναμικότητά του σε κλίνες ήταν πολύ μικρή για να αντεπεξέλθει στις υγειονομικές απαιτήσεις του τοπικού πληθυσμού.

Η διοίκηση του νοσοκομείου αναγκάστηκε να ανακατευθύνει πόρους για την αγορά χειρουργικών υπηρεσιών από γειτονική ιδιωτική κλινική.

4 Στο Joondalup Health Campus Western Australia ο ιδιώτης, εκτός από τις μη κλινικές υπηρεσίες, ανέλαβε και την παροχή των κλινικών υπηρεσιών του νέου νοσοκομείου.

Το 1997 ο γενικός ελεγκτής της Δυτικής Αυστραλίας εξέτασε το συμβόλαιο διοίκησης του δημόσιου νοσοκομείου από την ιδιωτική εταιρεία.

Το πόρισμά του παρατηρούσε: (1) είναι πολύ πιθανό η εταιρεία να περιορίσει την κλινική δραστηριότητα του νοσοκομείου σε εκείνους τους κλάδους όπου δεν υπάρχει επιχειρηματικό ενδιαφέρον, (2) προκειμένου να μειωθούν να λειτουργικά έξοδα υπάρχει ο κίνδυνος η εταιρεία να επιδιώξει τη μείωση της μέσης διάρκειας νοσηλείας χωρίς κλινικές ενδείξεις, (3) υπάρχει κίνδυνος ψευδούς ένταξης περιστατικών σε διαγνωστικές κατηγορίες υψηλότερου κόστους.

Εκεί, βέβαια υπάρχουν τέτοιου είδους ελεγκτές και δημοσιοποιούν τα συμπεράσματά τους. Φανταστείτε το ανάλογο παράδειγμα στην Ελλάδα.

Οσο για τις κατασκευαστικές καινοτομίες των ΣΔΙΤ στο Norfolk and Norwich Hospital, η ατυχής τοποθέτηση των μαγειρείων στο κέντρο του κτιρίου και η εγκατάσταση των γραφείων σε αποθηκευτικούς χώρους χωρίς παράθυρα ή κλιματισμό οδήγησαν στην υπερθέρμανση των εσωτερικών χώρων του εν λόγω νοσοκομείου (θερμοκρασίες έως και 44ο C), ενώ στο Seacroft Hospital, Leeds η ψυχιατρική πτέρυγα βρέθηκε να έχει παραβιάσει όλες τις προδιαγραφές πυρασφάλειας.

Τα παραδείγματα της πολυέξοδης για τους φορολογούμενους αποτυχίας των ΣΔΙΤ είναι δεκάδες και αφορούν το σύνολο αυτών των μονάδων τόσο στη Βρετανία, όπου το μοντέλο εγκαταλείπεται, όσο και στις υπόλοιπες χώρες που θέλησαν να το προβάρουν.

Και η πραγματικότητα

Ποια είναι, λοιπόν, τα πραγματικά συμπεράσματα των ερευνητών, ελλήνων και ξένων, σχετικά με τα αποτελέσματα των ΣΔΙΤ:

-Οδηγούν στην ιδιωτικοποίηση των υποδομών των «δημόσιων» νοσοκομείων. Το ΕΣΥ από οικοδεσπότης μετατρέπεται σε ένοικο νοσοκομειακών υποδομών.

-Οδηγούν στην εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και γης.

-Δεσμεύουν τις επόμενες γενεές φορολογουμένων με υπέρογκες ετήσιες πληρωμές προς τις κατασκευαστικές εταιρείες για 30-50 έτη.

-Εχουν υψηλότερο κόστος κατασκευής (έως 76,6%) σε σχέση με τα συμβατικά προγράμματα δημόσιων επενδύσεων.

-Αποτελούν ασφαλείς επενδύσεις για το επιχειρηματικό κεφάλαιο, μια και η μεταφορά των κινδύνων του προγράμματος από το Δημόσιο στους ιδιώτες ακολουθεί πορεία αντίστροφη από την επιδιωκόμενη.

-Σχετίζονται με μειώσεις (έως και 30%) στις κλίνες και αντίστοιχες μειώσεις (έως και 17%) στους προϋπολογισμούς μισθοδοσίας των νέων νοσοκομείων, με αποτέλεσμα τα τελευταία να αδυνατούν να ικανοποιήσουν τις υγειονομικές απαιτήσεις των τοπικών πληθυσμών.

Ελλειψη διαφάνειας

-Σχετίζονται με έκπτωση της ποιότητας των υπηρεσιών και αναδιάρθρωσή τους με βάση το κέρδος, δηλαδή κερδοφόρες υπηρεσίες αναπτύσσονται (π.χ. μικροεπεμβάσεις) εις βάρος αναγκαίων μεν αλλά ζημιογόνων (π.χ. φροντίδα στο σπίτι).

Ως προς τη διαφάνεια των προγραμμάτων αυτών στη Βρετανία δεκάδες είναι οι καταγγελίες από ανεξάρτητους οργανισμούς για την έλλειψη διαφάνειας στις νοσοκομειακές ΣΔΙΤ κάτω από τον πέπλο της "εμπορικής εμπιστευτικότητας". Η λήψη αποφάσεων κεκλεισμένων των θυρών, η διακίνηση μεγάλων ποσών δημόσιου χρήματος, η ύπαρξη χρηματοοικονομικών συμβούλων που εργάζονται ταυτόχρονα ή διαδοχικά στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα δημιουργούν τις προϋποθέσεις για εμφάνιση φαινομένων διαφθοράς.

Παρ' όλα αυτά, η Ελλάδα υιοθετεί το αποτυχημένο αυτό μοντέλο διά στόματος και έργων του μοντέρνου υπουργού Υγείας: «Το υπουργείο Υγείας, λαμβάνοντας υπόψη τα εντυπωσιακά αποτελέσματα από τη διεθνή εμπειρία εφαρμογής των ΣΔΙΤ στην υγεία, επιδιώκει να αναπτύξει τη συνεργασία με ιδιώτες επενδυτές για τον σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση, την κατασκευή και τη συντήρηση έργων και υπηρεσιών του τομέα υγείας» (εισηγητική έκθεση κρατικού προϋπολογισμού του 2006). Οπως είπε και ο ίδιος ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, «οι ΣΔΙΤ προσφέρουν πρόσβαση του ιδιωτικού τομέα σε μια νέα μεγάλη αγορά».

Με λίγα λόγια, δημιουργούν νέες επενδυτικές ευκαιρίες και νέες προοπτικές για αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου και στον χώρο της υγείας και, μέσω δημόσιας χρηματοδότησης, εξασφαλίζουν ένα εγγυημένο εισόδημα για τις επιχειρήσεις του κλάδου σε βάθος τριακονταετίας. Οσο για τους ασφαλισμένους, τα ασφαλιστικά ταμεία και το δημόσιο σύστημα υγείας, έχει ο Θεός.




Εχω ένα μυστικό...

Τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας καλύπτουν μέσω συμβάσεων τα έξοδα νοσηλείας των ασφαλισμένων τους σε δημόσια και ΝΠΙΔ νοσοκομεία και ιδιωτικές κλινικές. Η αποπληρωμή των προμηθευτών υγείας στην περίπτωση των δημόσιων νοσοκομείων γίνεται με την καταβολή από τα ασφαλιστικά ταμεία ενός προκαθορισμένου ποσού ανά ημέρα νοσηλείας («κλειστό νοσήλιο»).

**Στην περίπτωση των ιδιωτικών κλινικών, τα ασφαλιστικά ταμεία καταβάλλουν ένα προκαθορισμένο ποσό ανά ημέρα νοσηλείας, καθώς και επιπλέον προκαθορισμένες αμοιβές για σειρά ιατρικών πράξεων και διαγνωστικών εξετάσεων των ασφαλισμένων τους κατά τη διάρκεια της νοσηλείας («σπαστό νοσήλιο»). Στην τελευταία δε περίπτωση, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν συμμετοχή στο κόστος νοσηλείας (κυμαινόμενη από 0-25% των συνολικών εξόδων).

**Σκοπός της μελέτης των ερευνητών που παρουσιάζουμε είναι ο προσδιορισμός της μέσης διάρκειας νοσηλείας (ΜΔΝ) και του μέσου καταβαλλόμενου από τα ασφαλιστικά ταμεία κόστους ανά νοσηλευθέντα ασφαλισμένο και ανά ιδιοκτησιακό καθεστώς φορέα παροχής υπηρεσιών υγείας. Δείγμα της μελέτης ήταν οι νοσηλευθέντες ασφαλισμένοι του ΙΚΑ, του ΟΓΑ και του ΤΕΒΕ (2001-3). Το 2001 οι νοσηλευθέντες ασφαλισμένοι του δείγματος αντιπροσώπευαν το 71,5% του συνόλου των εξελθόντων ασθενών της χώρας και πιο συγκεκριμένα το 74,5% του συνόλου των εξελθόντων ασθενών από τα δημόσια νοσοκομεία και το 58,6% του συνόλου των εξελθόντων ασθενών από τις ιδιωτικές κλινικές της χώρας. Τα στοιχεία σχετικά με τις ημέρες νοσηλείας, τον αριθμό των νοσηλευθέντων ασφαλισμένων και τη δαπάνη νοσοκομειακής περίθαλψης ανά νομική μορφή φορέα παροχής νοσοκομειακών υπηρεσιών υγείας προήλθαν από αδημοσίευτα στοιχεία των Δ/νσεων Στατιστικής και Αναλογιστικών Μελετών του ΙΚΑ, του ΟΓΑ και του ΤΕΒΕ. Τα στοιχεία σχετικά με το σύνολο των εξελθόντων ασθενών της χώρας και τις ημέρες νοσηλείας αυτών προέρχονται από αδημοσίευτα δεδομένα της Γ.Γ. της ΕΣΥΕ.

Αποτελέσματα:
-Η μέση διάρκεια νοσηλείας για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ-ΟΓΑ-ΤΕΒΕ σε δημόσια νοσοκομεία κατά την τριετία 2001-3 κυμάνθηκε μεταξύ 5,7-6,4 ημερών. Η αντίστοιχη ΜΔΝ σε ιδιωτικές κλινικές κυμάνθηκε μεταξύ 15,8-16,1 ημερών, υψηλότερη κατά 250-280%.
-Το μέσο καταβαλλόμενο από το ΙΚΑ-ΟΓΑ-ΤΕΒΕ κόστος ανά νοσηλευθέντα ασφαλισμένο στα δημόσια νοσοκομεία κατά την τριετία 2001-3 κυμάνθηκε μεταξύ 774-896 ευρώ, όταν το αντίστοιχο κόστος σε περίπτωση νοσηλείας σε ιδιωτικές κλινικές κυμάνθηκε μεταξύ 1.330-1.492 ευρώ, συγκριτικά υψηλότερο κατά 67-72%.

Συμπεράσματα:
1 Η ΜΔΝ για τους ασφαλισμένους των ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΤΕΒΕ στις ιδιωτικές κλινικές (γενικές και ψυχιατρικές) είναι συγκριτικά υψηλότερη σε σχέση με αυτή των δημόσιων νοσοκομείων.
2 Η παρατηρούμενη, στην παρούσα μελέτη, απόκλιση στη ΜΔΝ μεταξύ δημόσιων νοσοκομείων και ιδιωτικών κλινικών είναι μεγαλύτερη από εκείνη που καταγράφει η ΕΣΥΕ για το σύνολο των εξελθόντων ασθενών (ιδιώτες ασθενείς, ασφαλισμένοι ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, ασφαλισμένοι συνόλου ασφαλιστικών ταμείων χώρας, ανασφάλιστοι) κατά την ίδια χρονική περίοδο.
3 Η συγκριτικά υψηλότερη ΜΔΝ στις ιδιωτικές κλινικές συνδυάζεται με συγκριτικά υψηλότερες καταβαλλόμενες, από τα υπό εξέταση ασφαλιστικά ταμεία, πληρωμές ανά νοσηλευθέντα ασφαλισμένο.

Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους και μας λένε το κοινό μυστικό: η ιδιωτική υγεία πληρώνεται από τα ασφαλιστικά ταμεία πολλαπλάσια από τη δημόσια, εξασφαλίζοντας κέρδη για τους επιχειρηματίες, απώλειες για τα ταμεία και υποβάθμιση του ΕΣΥ και των υπηρεσιών τους.




ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Alexis Benos, Hans Ulrich Deppe, John Lister (edit.)
«Health Policy in Europe: Contemporary dilemmas and challenges» (International Association of Health Policy Europe, ΙΑΗΡΕ, 2007).
Κριτική ανάλυση της πολιτικής που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια στον τομέα της υγείας σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και μια συγκριτική μελέτη του συτήματος υγείας στις ΗΠΑ που καθορίζεται από τους κανόνες της αγοράς. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα των εργασιών και των συμπερασμάτων του 14ου Συνεδρίου της Διεθνούς Ενωσης για την Πολιτική Υγείας στην Ευρώπη που οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 2005.

Declan Gaffney, Allyson Μ. Pollock, David Price, Jean Shaoul
«The private finance initiative» (British Medical Journal, 319, 3.7.1999).
Το πρώτο μιας σειράς από άρθρα της ομάδας των βρετανών πανεπιστημιακών που αναλύουν την επίδραση των συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου στο εθνικό σύστημα υγείας. Εξαιρετικά ενδιαφέρον, διότι αποδεικνύει ότι οι ΣΔΙΤ ανεβάζουν το κόστος υγείας και τελικά μετακυλίουν τις δημόσιες δαπάνες προς όφελος των ιδιωτών.
Μπορείτε να το διαβάσετε στον ιστότοπο της βρετανικής ιατρικής ένωσης:
http://www.bmj.com/cgi/content/full/319/7201/48

Στον ίδιο ιστότοπο φιλοξενείται πλούσια βιβλιογραφία για το ζήτημα.


ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ

International Association of Health Policy
http://www.healthp.org
Ο ιστότοπος της Διεθνούς Ενωσης Πολιτικής Υγείας. Η Ενωση είναι ένας επιστημονικός, πολιτικός και πολιτιστικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1997 και αποτελείται από ένα διεθνές δίκτυο επιστημόνων, εργαζομένων στον τομέα της υγείας και ακτιβιστών με σκοπό την επιστημονική ανάλυση θεμάτων της δημόσιας υγείας, το διάλογο και τη διεθνή σύγκριση των εφαρμοζόμενων μέτρων.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ
ΠΡΟΣ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ,
ΕΛΛΑΔΑ 2001-3

Είδος πληρωμής	Ασφαλιστικό ταμείο	2001	2002	2003
Πληρωμές προς ιδιωτικές κλινικές	IKA	162.930.244	190.807.610	243.548.233
	ΟΓΑ	33.000.000	46.802.363	52.404.219
	ΤΕΒΕ - ΟΑΕΕ	41.432.745	52.159.958	52.536.231
	ΟΠΑΔ	10.964.990	15.158.108	19.876.722
	ΣΥΝΟΛΟ	248.327.979	304.928.039	368.365.405
Πληρωμές προς ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα	ΙΚΑ	Μ/Δ	54.042.041	Μ/Δ
	ΟΓΑ	123.000.000	141.674.511	143.231.659
	ΤΕΒΕ – ΟΑΕΕ	2.086.190	1.403.741	1.197.517
	ΟΠΑΔ	31.404.579	32.943.580	31.329.884
	ΣΥΝΟΛΟ	156.490.769	230.063.873	175.759.060
ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΠΛΗΡΩΜΕΣ		404.818.748	534.991.912	544.124.465

Μ/Δ: Μη διαθέσιμο Όλα τα ποσά σε ευρώ

ΠΙΝΑΚΑΣ 2
ΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ - ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ (PFI)



ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ

• Σχεδιασμός και κατασκευή ενός νέου νοσοκομείου

• Χρηματοδότηση κατασκευής νέου νοσοκομείου με ίδια κεφάλαια

• Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών (συντήρηση, φύλαξη, καθαριότητα, διαχείριση απορριμμάτων, λειτουργία καταστημάτων, τεχνολογικές εφαρμογές κ.α.) νέου νοσοκομείου

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ

• Παροχή κλινικών υπηρεσιών νέου νοσοκομείου

• Καταβολή ετήσιων πληρωμών στους ιδιώτες οι οποίες καλύπτουν το κόστος κατασκευής, τους τόκους και τη συντήρηση του νέου κτιρίου

• Καταβολή ετήσιων πληρωμών για τις υποστηρικτικές υπηρεσίες που παρέχει ο ιδιώτης

• Παραχώρηση οικοπέδων στους ιδιώτες ως μέρος της συμφωνίας

Διάρκεια συμβολαίου 25 – 30 χρόνια
Μετά τη λήξη του συμβολαίου το νοσοκομείο περνά (όχι πάντα) στη κυριότητα του δημοσίου

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ	ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΜΟΡΦΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ	ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ
«ΥΓΕΙΑ» - MARFIN	Ανέγερση νέου γενικού νοσοκομείου «Ασκληπιείου Βούλας» έκτασης 42-48.000 τ.μ. κόστους 40-45 εκατ.ευρώ. Ανέγερση μαιευτικής κλινικής 16.000 τ.μ. κόστους 55-60 εκατ.ευρώ ιδιοκτησίας «ΥΓΕΙΑ». Πιθανή ανέγερση κέντρου γηριατρικής και αποκατάστασης 24.000 τ.μ. ιδιοκτησίας «ΥΓΕΙΑ».	Αρχική καταληκτική ημερομηνία για την ολοκλήρωση της συμφωνίας μεταξύ «ΥΓΕΙΑ» και ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 31/12/2006. Παράταση κατάληξης συμφωνίας έως 28/2/2006. Νέα επ’ αόριστον παράταση κατάληξης συμφωνίας.
EUROMEDICA	Ανάληψη διοίκησης «Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου».	Μ/Δ
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ	Ανέγερση νέου γενικού νοσοκομείου «Ιπποκρατείου» στον ελεύθερο χώρο όπισθεν νοσοκομείου «Σωτηρία». Εκμετάλλευση υπάρχοντος κτιρίου επί Βασ. Σοφίας από ιδιώτη.	Μ/Δ

ΠΙΝΑΚΑΣ 4
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΤΗΣΙΩΝ ΕΞΟΔΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΝΕΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΔΙΤ, ΒΡΕΤΑΝΙΑ

	WORCESTER	NORTH DURHAM	CARLISLE
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ *	10,0	9,4	8,7
ΣΔΙΤ / PFI **	13,7	16,6	13,3

Όλα τα ποσά σε εκατ.ευρώ
* Τα ποσά αντιστοιχούν στο 6% του κατασκευαστικού κόστους και της αξίας της γης
** υπολογισμένο ως απόσβεση, δημόσιο μέρισμα κεφαλαίου και ετήσια αμοιβής διαθεσιμότητας

ΠΙΝΑΚΑΣ 5

ΕΙΔΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ	ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ	ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ
ΤΡΕΧΟΝ ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ¹	300-320 εκατ. ευρώ	300-320 εκατ. ευρώ
ΚΟΣΤΟΣ ΣΔΙΤ ²,³	788 εκατ. ευρώ αμοιβή διαθεσιμότητας + 50 εκατ. ευρώ αξία οικοπέδου + 3 εκατ. ευρώ αμοιβή χρηματοοικονομικού συμβούλου ΥΥΚΑ	πάνω από 800 εκατ. ευρώ
ΚΟΣΤΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ	4 300-320 εκατ. ευρώ + 270 - 405 εκατ. ευρώ τόκοι 30ετίας (3%-4,5%)	570-705 εκατ. ευρώ

¹ Δηλώσεις Προέδρου ΔΕΠΑΝΟΜ κ. Λαμπρόπουλου στη συνεδρίαση αρ. 5/2007 του Δ.Σ. Δήμου Μίκρας
² Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ. Έγκριση έργων προϋπολογισμού 1,6 δισ. ευρώ. 1/3/2007: www.sdit.mnec.gr/el/
³ ΔΕΠΑΝΟΜ Α.Ε. Προκήρυξη διαγωνισμού. 25/4/2007: www.depanom.gr
4 Ετήσιο επιτόκιο Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6

ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΥΜΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΔΙΤ, ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ	Εκτίμηση Αδρού Πλάνου Εργασίας (OBC)	Εκτίμηση Τελικού Πλάνου Εργασίας (FBC)	% ΔΙΑΦΟΡΑ
Bishop Auckland	26	52	100%
Bromley	80	120	50%
Calderdale	55	77	40%
Dartford	97	137	41%
Norfolk	90	200	122%
North Durham	60	96	43%
South Manchester	40	89	123%
South Tees	65	106	63%
Swindon	45	148	229%
Wellhouse	30	40	33%
Worcester	49	116	137%

Όλα τα ποσά σε εκατ. ευρώ
Πηγή: Gafffney D. Pollock A. 1999

Ελευθεροτυπία, 16/12/2007

www.iospress.gr